اهمیت برگزاری تجمعات دانشجویی در آغاز سال تحصیلی و نقش آن در زنده نگه‌داشتن انقلاب “زن، زندگی، آزادی”

تجمعات اخیر دانشجویان در دانشگاه‌های تهران و بهشتی به‌خوبی نشان‌دهنده‌ این است که انقلاب “زن زندگی آزادی” با وجود فشارها و محدودیت‌های شدید، همچنان در دانشگاه‌ها زنده و پویاست. این تجمعات، به‌ویژه در شرایطی که فشار حجاب اجباری، تفکیک جنسیتی و محدودیت‌های امنیتی به‌شدت در دانشگاه‌ها اعمال می‌شود، بازتابی از ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب “زن زندگی آزادی” و خواسته‌های نسلی است که در ادامه مبارزه نسل‌های گذشته خواهان برچیده‌شدن سیاست‌های ایدئولوژیک حاکمیت، پاکسازی نیروهای امنیتی، رفع آپارتاید جنسیتی و هرگونه تبعیض، حفظ فضای علمی و فرهنگی، و حق آزاد اندیشه و بیان در محیط دانشگاه هستند.

مطالبات دانشجویان دانشگاه تهران: از آپارتاید جنسیتی تا سیاست‌های تجاری‌سازی و سلبریتی‌سازی

در این تجمع که روز ۷ آبان برگزار شد، برخی از دانشجویان پلاکاردهایی در دست داشتند که بر آن‌ها نوشته شده بود: «کارگران طبس به سلبریتی نیاز ندارند، بلکه به تشکل مستقل کارگری نیاز دارند». این جمله، پیامی روشن علیه سطحی‌سازی و سلبریتی‌سازی در دانشگاه‌ها و نمایانگر حمایت از کارگران و جنبش‌ کارگری و جایگاه ضروری تشکل‌های مستقل و واقعی برای دفاع از حقوق کارگران است. همچنین، در دست دانشجویان پلاکاردهایی با مضمون «اعتراض به حذف زنان از فضاهای عمومی» دیده می‌شد که تأکید می‌کند تلاش برای حذف زنان از عرصه‌های اجتماعی و اعمال سیاست‌های جنسیت‌زده توسط حاکمیت همچنان ادامه دارد و این مساله، یک عرصه مهم اعتراض دانشجویان است.

تفکیک جنسیتی در محیط دانشگاه‌ها یکی از اساسی‌ترین اشکال آپارتاید جنسیتی است که نه‌تنها محدودکننده آزادی‌های فردی، به‌ویژه زنان است، بلکه به‌شدت فضای دانشگاه را برای دانشجویان به محیطی ناامن و سرکوبگر تبدیل می‌کند. این سیاست از روزهای ابتدایی حاکمیت جمهوری اسلامی اعمال شده و دانشگاه یکی از اهداف اصلی آن بوده است. دانشجویان در این تجمع، با سر دادن شعارهایی چون “زن زندگی آزادی”، به‌وضوح این پیام را رساندند که مشعل انقلاب “زن زندگی آزادی” در دانشگاه روشن است و برچیده‌شدن تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها خاکریز بعدی است که باید از دست حکومت خارج شود.

تجمع دانشجویان دانشگاه بهشتی: اعتراض به آپارتاید جنسیتی و بی‌توجهی به خواسته‌های دانشجویان

در دانشگاه بهشتی نیز روز ۳۰ مهر، دانشجویان دست به تجمع اعتراضی زدند که محور اصلی آن، اعتراض به کاهش کیفیت غذای دانشجویی، تفکیک جنسیتی در بوفه‌ها و بی‌توجهی مسئولین به مطالبات دانشجویی بود. دانشجویان این دانشگاه با اعتراض به تفکیک جنسیتی اعمال‌شده در بوفه‌ها و دیگر فضاهای عمومی، نشان دادند که این محدودیت‌ها نه‌تنها آزادی فردی آن‌ها، به‌ویژه دانشجویان زن را محدود می‌کند، بلکه آن‌ها را از حقوق اساسی‌شان برای استفاده برابر از امکانات حتی محدود دانشگاهی محروم می‌سازد. اعتراض به آپارتاید جنسیتی در دانشگاه بهشتی بخشی از یک حرکت گسترده‌تر است که دانشجویان سراسر کشور همواره به عنوان یک محور مهم اعتراض در پی آن بوده‌اند؛ حرکتی که هدف آن مقابله با سیاست‌های جنسیت‌زده و برقراری برابری و عدالت نه فقط در محیط‌های آموزشی بلکه در همه سطوح جامعه و فراتر از آن، مقابله با سرکوب‌های سازمان‌یافته حکومتی است.

نقش رسانه‌ها در پوشش اعتراضات به حق دانشجویان بر بستر انقلاب “زن زندگی آزادی”

در این فضا، نقش رسانه‌ها در بازتاب دادن صدای دانشجویان و اعتراض به حق آن‌ها و تقویت همبستگی میان دانشجویان بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه رسانه‌های داخلی اغلب از پوشش تجمعات دانشجویی خودداری می‌کنند یا با جهت‌گیری همسو با سیاست‌های جمهوری اسلامی آن‌ها را منعکس می‌کنند، درحالی‌که رسانه‌های مستقل و برون‌مرزی که همسو با مبارزات مردم ایران هستند می‌توانند با انتشار اخبار و گزارش‌ها، همبستگی دانشجویان سراسر کشور و حتی همبستگی مردمی را برای این حرکت‌های اعتراضی فراهم کنند. در شرایطی که حکومت با جنگ علیه زنان و تشدید آپارتاید جنسیتی در دانشگاه‌ها در تلاش است خاکریز حجاب را در این پایگاه مهم جنبش سرنگونی پس بگیرد و از پیشروی انقلاب “زن زندگی آزادی” در آن جلوگیری کند، و در حالی‌که سیاست‌های تجاری‌سازی و سیاست‌زدایی دانشگاه را از ماهیت اصلی خود تهی می‌کند، بازتاب گسترده تجمعات می‌تواند به نوعی ایجاد همبستگی در سطح سراسری بینجامد و پیام و خواسته‌های دانشجویان را به گوش همه برساند.

فعالین دانشجویی: ستون‌های اصلی بسط و گسترش اعتراضات و اعتصابات

فعالین دانشجویی به‌عنوان رهبران سیاسی و سازمانده، نقش مهمی در سازماندهی و حفظ این اعتراضات دارند. این دانشجویان با سازماندهی تجمعات، انتشار بیانیه‌های سیاسی و نشان دادن راه تغییر ریشه‌ای به بدنه دانشجویی و تشویق دانشجویان به پیوستن به تحرکات اعتراضی، پایه‌های حرکتی بزرگ‌تر را در سطح دانشگاهی و حتی جامعه می‌سازند. سازماندهی اعتراضات سراسری و ایجاد ارتباط میان دانشگاه‌های مختلف می‌تواند نقش حیاتی در تقویت صدای دانشجویان و فشار بر حاکمیت و عقب راندن آن در دانشگاه باشد. تجمعات اخیر به‌خوبی نشان داد که آپارتاید جنسیتی و سیاست‌های سرکوبگر نه‌تنها منجر به خاموشی صدای دانشجویان نشده و نخواهد شد، بلکه موجی از همبستگی را در بین دانشجویان برای دفاع از حقوقشان و ادامه‌ آرمان‌های انسانی انقلاب “زن، زندگی، آزادی” به جریان خواهد انداخت. این تجمعات می‌تواند زمینه‌ساز اعتصابات سراسری در دانشگاه‌ها نیز باشد.

اهمیت تجمعات دانشجویی زیر سایه جنگ و جنگ‌افروزی و ضرورت پیوند با دیگر جنبشهای اعتراضی

تجمعات دانشجویی در شرایطی برگزار می‌شود که حکومت روز به روز سایه جنگ و جنگ‌افروزی را بر سر جامعه سنگین‌تر می‌کند تا دست بازتری برای سرکوب‌ها داشته باشد. در حالی که جامعه با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از وجود و ماهیت و سیاست‌های جمهوری اسلامی روبه‌روست، این تجمعات به‌ویژه در راستای تمرکز بر مبارزات مردم ایران و به‌خصوص زنان و دانشجویان، و جلوگیری از به حاشیه راندن انقلاب “زن زندگی آزادی” توسط حکومت، از اهمیت زیادی برخوردار است.

این تحرکات می‌تواند در اتحاد و پیوند هر چه بیشتر و مستحکم‌تر با اعتراضات و اعتصابات جاری در بین کارگران نفت و گاز که علیه استثمار و سرکوب و شرایط کار ناامن برقرار است، با اعتراضات و اعتصابات جاری در بین پرستاران، و با اعتراضات بازنشستگان که فریاد زدند “جنگ‌افروزی رو رها کن، فکر به حال ما کن”، به تقویت صدای اعتراضات و تأکید بر خواسته‌ها و مطالبات مشترک که ۹۹ درصدی‌های جامعه را نمایندگی می‌کند، تأثیرگذار باشد.

علاوه بر این، همبستگی و پیوند هر چه بیشتر و قدرتمندانه‌تر میان دانشجویان و معلمان و جنبش نوپای دانش‌آموزی، می‌تواند باعث ایجاد یک جبهه مشترک در برابر سیاست‌های سرکوبگرانه و آپارتاید جنسیتی شود و زمینه‌ساز حرکات گسترده‌تر از جمله اعتراضات سراسری و اعتصابات سراسری در محیط‌های آموزشی گردد.

شیرین شمس
۱۰ آبان ۱۴۰۳ – ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴