یکشنبه ۲ شهریور ۱۴۰۴، علی خامنه‌ای پس از هفته‌ها غیبت در حسینیه خمینی حاضر شد. در حالی‌که جمهوری اسلامی زیر فشار بحران‌های پساجنگ، فروپاشی اقتصادی و اعتراضات ناشی از بی‌آبی و بی‌برقی و فعال شدن مکانیسم ماشه قرار دارد؛ او طبق معمول مواضع پوسیده ضدآمریکایی و اسرائیل‌ستیزانه را تکرار کرد، بی‌آنکه به بحران‌های واقعی جامعه پاسخی بدهد. خامنه ای برای اولین بار در این سخنرانی به احتمال جایگزینی جمهوری اسلامی پس از سقوط اشاره کرد و از نگرانی خود برای سقوط و فروپاشی نظام، پرده برداشت.
بخش اصلی سخنان خامنه‌ای خطاب به درون حاکمیت بود. خامنه‌ای بر اصول و مبانی جمهوری اسلامی تأکید کرد و به سران سه قوه هشدار داد که حتی با احتمال حمله مجدد اسرائیل یا فعال شدن مکانیزم ماشه، هیچ تغییری در جهت‌گیری و «مبانی جمهوری اسلامی» نباید ایجاد شود. او با اشاره به اینکه «نظر جدید بدهید اما تخریب نکنید» عملاً بیانیه جبهه اصلاحات و امثال روحانی و تاجزاده را نشانه گرفت و تلاش کرد هرگونه شکاف تازه درون حکومت را مهار کند. یک روز بعد نیز رئیس قوه قضائیه در واکنشی تهدیدآمیز خواهان عذرخواهی امضاکنندگان بیانیه اصلاح‌طلبان شد.
خامنه‌ای در این سخنرانی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه اخیر با اسرائیل، مدعی شد که هیچ جنگی جمهوری اسلامی را از پا درنمی‌آورد. این پیام بیش از آنکه خطاب به مردم باشد، هشداری به درون حکومت بود؛ تسلیم نشوید، تغییر مسیر ندهید و در برابر هر حمله خارجی یا فشار بین‌المللی بر همان مبانی قبلی باقی بمانید. او آشکارا می‌خواست نیروهای درونی نظام را برای شرایط بحرانی آماده کند و مانع از ریزش و اختلاف در ساختار قدرت شود.
در بخش دیگری از سخنانش، خامنه‌ای از دولت پزشکیان به‌عنوان تنها گزینه باقی‌مانده دفاع کرد. برخلاف دولت‌های اصول‌گرا که صرفاً بر تقابل کور با غرب تأکید داشتند، دولت پزشکیان می‌تواند دست‌کم در ظاهر فضای مذاکره را باز نگه دارد و برای جمهوری اسلامی زمان بخرد. خامنه‌ای با تأکید بر اینکه «کاری با دولت نداشته باشید» در واقع به بدنه حکومت هشدار داد که به پزشکیان حمله نکنند؛ چرا که رژیم به این دولت نیاز دارد تا از طریق وعده مذاکرات و امتیازهای نمایشی، مانع از فعال شدن مکانیزم ماشه و فراهم شدن بهانه‌های جدید برای فشار بین‌المللی شود.
در نهایت، خامنه‌ای با فراخوان «اتحاد دولت و ملت» کوشید مردم را نیز به همراهی با دولت در شرایط وخیم اقتصادی، بی‌برقی و بی‌آبی دعوت کند. اما واقعیت سیاسی جامعه ایران، روشن است؛ مردم هرگز با جمهوری اسلامی متحد نخواهند شد. نه بحران‌های داخلی با سخنرانی خامنه‌ای حل می‌شود، نه شکاف‌های درونی با تهدید و لفاظی‌های تکراری پوشانده می‌شود. جمهوری اسلامی شاید با جنگ خارجی سقوط نکند، اما در برابر قیام و مبارزات مردم و انقلاب زن زندگی آزادی سرنگون خواهد شد. سخنرانی اخیر خامنه‌ای بیش از آنکه نشانه اقتدار باشد، اعترافی آشکار به وحشت او از آینده‌ای است که در حال رقم خوردن است و سرنگونی را به امری حتمی برای جمهوری اسلامی تبدیل کرده است.
مهران حمیدی
۵ شهریور ۱۴۰۴
۲۷ اوت ۲۰۲۵
