کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی، روز پنجشنبه اول آذر برای بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت، نخستوزیر و وزیر دفاع پیشین اسرائیل، و همچنین ابراهیم المصری معروف به محمد ضیف، فرمانده ارشد حماس که احتمالا کشته شده است، حکم جلب صادر کرد. این احکام جلب در ارتباط با اتهامات «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت» در جنگ غزه و عملیات گروه تروریستی حماس علیه شهروندان اسرائیل صادر شده است.
بدون شک، صدور چنین حکمی از سوی دادگاه لاهه، چه از نظر سیاسی و چه انسانی، اقدامی مثبت و حائز اهمیت است که جنایتکاران علیه بشریت حتی به پشتوانه قویترین حامیان بینالمللی را هم تحت پیگرد قضایی قرار میدهد. پیش از این، همین دادگاه لاهه حکم کمابیش مشابهی برای ولادیمیر پوتین به دلیل تجاوز به خاک اوکراین و پیشبرد اقدامات جنایتکارانه جنگی علیه مردم اوکراین صادر کرد. دو حکمی که هر چند به درست، اما از قضا در بستر موضوعاتی صادر شده که برای کشورهای غربی (باستثنای آمریکا و برخی دیگر) از حساسیت ویژهای برخوردار است؛ مساله فلسطین و جنگ در اوکراین.
با این همه جای سوال باقی است که چرا ظرف ۴۵ سال گذشته، از دادگاه لاهه گرفته تا دیگر سازمانها و نهادهای بینالمللی و دولتها، چشمشان را بر جنایات جمهوری اسلامی در ایران و خاورمیانه بستهاند؟ گو اینکه کشتار دهها هزار زندانی سیاسی در دهه شصت اصلا اتفاق نیفتاده؛ انگار کشتار هزاران معترض با گلولههای جنگی در تیر ۷۸، اعتراضات ۸۸، دی ۹۶، آبان ۹۸ و انقلاب زن زندگی آزادی در کف خیابانها جنایت محسوب نمیشود؛ شاید اعدام، شکنجه و زندانی کردن هزاران هزار شهروند ایرانی در تمامی این سالها بدون برخورداری از کمترین حقوق و رسیدگی عادلانه قضایی به باد فراموشی سپرده شده؛ به نظر میرسد اعمال سیستماتیک آپارتاید جنسیتی بر نیمی از مردم ایران یعنی زنان آنهم به مدت حدودا نیمقرن، از حجاب اجباری و تجاوز و تا چندی پیش سنگسار، به قدر کافی تاثربرانگیز نیست؛ گویا قتلهای زنجیرهای دهه هفتاد شمسی از دفتر تاریخ خط زده شده و دیگر کسی یادی از معصومیت چشمان کارون حاجیزاده، قربانی ۹ ساله این جنایت نمیکند.
تازه از این موارد و دهها نمونه دیگر در ایران که بگذریم، به خاورمیانه میرسیم که چند دهه است از صدقه سر جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتیاش، آب خوشی از گلوی مردم آن پایین نمیرود و جنایت پشت جنایت است که در منطقه تلانبار میشود. این همان حکومتی است که جلوی چشمتان از نابودی اسرائیل حرف میزد و بالاخره صدها موشک بالیستیک روانه شهرهای ریز و درشت آن کرد؛ رژیمی است که کل دنیا بسیج شده که مانع از دستیابیاش به بمب اتم شود، چرا که با شناختی که از آنها دارند میدانند که بمب اتم در دستان جانیان حکومت خامنهای، میتواند آتش به خرمن هستهای جهان بزند؛ این حکومتی است که همه دولتها چه به رسمیت بشناسند یا نه، میدانند که حکومت جمهوری اسلامی، سازمانیافتهترین گروه تروریستی در سطح دنیا است.
بله در تمامی این سالها که این جنایات توسط جمهوری اسلامی صورت گرفت، نه فقط حکم جلب مقامات ردهبالای رژیم صادر نشد، نه فقط به اشکال مختلفی مماشات با حکومت اسلامی از سوی دولتهای غربی با دهنکجی به مردم ایران دنبال میشد (به استثنای دو سال اخیر که به مدد انقلاب زن زندگی آزادی شاهد ایجاد تغییر رویکرد دولتهای غربی هستیم)؛ بلکه اقدامات تروریستی و قتل مخالفین حکومت در خاک اروپا در دهه هشتاد و نود میلادی، با کمترین پاسخ دولتهای اروپایی مواجه شد، کمک شد که هاشمی شاهرودی از آلمان فراری داده شود، اسداله اسدی دیپلمات تروریست حکومت و حمید نوری که با تلاشهای بسیاری بازداشت و با احکام سنگین زندان روبرو بودند، با جمهوری اسلامی معاوضه شوند.
با همه این تفاسیر صراحتا باید تاکید کرد که صدور چنین احکام بازداشتی برای نتانیاهو و گالانت توسط دادگاه لاهه نه فقط قابل دفاع، بلکه جامعه جهانی باید در راستای اجرای آن بکوشد. اما خطاب به دادگاه لاهه و دیگر سازمانها و نهادهای بینالمللی باید تصریح کرد که نمیتوان فقط غزه و اوکراین را دید و چشم بر نیم قرن جنایات سازمانیافته جمهوری اسلامی در ایران و منطقه بست. حکومتی که نه تنها باید برای تمامی سرانش حکم جلب صادر شود، بلکه در عرصه جهانی باید سپاه پاسدارانش به عنوان سازمانی تروریستی به رسمیت شناخته شود، سفارتخانهها، کنسولگریها و مراکزش بسته شوند، از مجامع و کنوانسیونهای بینالمللی اخراج شود، روابط سیاسی و دیپلماتیک با آن قطع یا به شدیدترین شکلی محدود شود؛ و به طور خلاصه در مقیاسی جهانی بایکوت و منزوی شود.
راستی در پایان به دادگاه لاهه یادآور میشویم که نگاهی به پرونده زیر دستش یعنی هواپیمای اوکراینی هم بیاندازد؛ پروندهای که در آن برای نخستین بار در تاریخ یک حکومت به صورت عامدانه و با برنامهریزی قبلی، با شلیک دو موشک در خاک خود، ۱۷۶ نفر انسان بیگناه را به قتل رساند که عمدتا شهروندان کشور خود بودند.
میثم عتیق
۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ – ۲ آذر ۱۴۰۳